Ανισότητα / εθελοντική αποκάλυψη / “επενδυτική” υπηκοότητα / εργασία / ηθική / φορολογικοί παράδεισοι

Ανισότητα. Η φοροδιαφυγή συντελεί στην αύξηση της κοινωνικής ανισότητας από τη δεκαετία του 1970 και εφ’ εξής, κάτι που υπογραμμίζει την αναγκαιότητα σύλληψης του διαφεύγοντος εισοδήματος, ακόμη και σε χώρες όπου η φορολογική συμμόρφωση είναι ψηλά, είναι από τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγουν οι Anette Alstadsæter, Niels Johannesen και Gabriel Zucman στην εργασία τους Tax evasion and inequality, CEBI, Department of Economics, University of Copenhagen,W/P 3/17.

Αυτοαπασχολούμενους. Οι Merike Kukk, Alari Paulus και Karsten Staehr στη μελέτη τους Cheating in Europe: underreporting of self-employment income in comparative perspective, International Tax and Public Finance (2020) 27:363–390 εκτιμούν ότι η διακύμανση στο εισόδημα, που υποδηλώνεται από τους αυτοαπασχολούμενους στις ευρωπαϊκές χώρες, κυμαίνεται από 10% σε 40% κατά μέσο όρο.

Εθελοντική αποκάλυψη. Πολλές χώρες επιβάλλουν χαμηλότερα πρόστιμα σε άτομα που φοροδιαφεύγουν όταν αποκαλύπτουν οικειοθελώς το φοροδιαφυγή που διέπραξαν. Η ανάλυση που πραγματοποιεί η Dominika Langenmayr στην εργασία της Voluntary Disclosure of Evaded Taxes – Increasing Revenues, or Increasing Incentives to Evade?, CESifo, Department of Economics,University of Munich W/P 5349/2015 επιβεβαιώνει ότι η εισαγωγή της οικειοθελούς αποκάλυψης αυξάνει τη φοροδιαφυγή.

“Επενδυτική” υπηκοότητα. Τα προγράμματα Citizenship-by-Investment (CBI) προσφέρουν δικαιώματα υπηκοότητας σε φορολογούμενους με αντάλλαγμα την οικονομική επένδυση στη χώρα που χορηγεί την υπηκοότητα. Διαπιστώνεται ότι οι φορολογούμενοι χρησιμοποιούν αυτή τη δυνατότητα προκειμένου να ανοίξουν ένα τραπεζικό λογαριασμό σε χώρα / φορολογικό παράδεισο, δηλώνοντας ως χώρα φορολογικής κατοικίας αυτή της επενδυτικής υπηκοότητας. Με αυτό τον τρόπο, η ανταλλαγή φορολογικής πληροφορίας γίνεται μεταξύ της χώρας στην οποία τηρείται ο λογαριασμός και της χώρας της επενδυτικής υπηκοότητας και όχι με τη πραγματική χώρα (φορολογικής) κατοικίας. Έτσι, τα προγράμματα CBI επιτρέπουν στους φορολογούμενους να διαφύγουν εισοδήματα από τη διαδικασία ανταλλαγής φορολογικής πληροφορίας διαβάζουμε στην ερευνητική εργασία των Dominika Langenmayr και Lennard Zyska, Escaping the exchange of information: tax evasion via ciαναφορώνtizenship-by-investmen, πηγή: University of Exeter, Tax Administration Research Centre, UK.

Εργασία. Η μελέτη των Daniela Mineva και Ruslan Stefanov, Evasion of taxes and social security contributions, European Platform Undeclared Work (2018), επισημαίνει περιπτώσεις από κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση ανάπτυξης νέων μέσων και τεχνικών για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής του φόρου εισοδήματος από την εργασία των φυσικών προσώπων και της εισφοροδιαφυγής των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.

Στη μελέτη Treasure islands, real jobs? workers and anti-avoidance policies in a tax paradise, EU Tax Observatory w/p no.26 (2025) παρέχεται λεπτομερής περιγραφή της αγοράς εργασίας σε χώρα φορολογικού παραδείσου. Η μελέτη αξιολογεί, επίσης, τις επιπτώσεις των μέτρων κατά της φοροδιαφυγής στην αγορά εργασίας.

Ηθική. Τι επιπτώσεις έχει η δημοσιοποίηση εκθέσεων/αναφορών για τη φοροδιαφυγή των υψηλών εισοδημάτων στη φορολογική ηθική των φορολογουμένων, είναι το ερώτημα που εξετάζουν οι Andrea F.M. Martinangeli και Lisa Windsteiger στο άρθρο τους Inequality shapes the propagation of unethical behaviours: Cheating responses to tax evasion along the income distribution, Journal of Economic Behavior and Organization, 220 (2024). Οι ίδιοι ερευνητές αποκαλύπτουν, στην εργασία τους Cheating responses to tax evasion, Max Planck Institute for Tax Law and Public Finance,W/P 7/2022, τις ασυμμετρίες που παρατηρούνται αναφορικά με τη φορολογική ηθική μεταξύ υψηλών κα χαμηλών εισοδημάτων.

Φορολογικοί παράδεισοι. Η φοροδιαφυγή ιδιωτών και εταιριών μέσω των φορολογικών παραδείσων εξετάζεται στην εργασία της Jane G. Gravelle, Tax Havens: International Tax Avoidance and Evasion, Congressional Research Service (2022).

Ο Άτλας Atlas of the Offshore World είναι έργο του Ευρωπαϊκού Φορολογικού Παρατηρητηρίου EU Tax Observatory και του Skatteforsk – Centre for Tax Research για την ενημέρωση της παγκόσμιας κοινότητας σχετικά με τη διεθνή φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή. Ο Άτλας παρέχει ενημερωμένες πληροφορίες για τις παράνομες χρηματοοικονομικές ροές, τον υπεράκτιο πλούτο, τους πραγματικούς φορολογικούς συντελεστές, τη φοροδιαφυγή και τη φοροαποφυγή.